КУД „Илинден„ на турнеја во Полска

Денови на Македонската култура во Полска

Во Полска во периодот од 26 март до 30 март ќе се одржат македонските денови на културата каде учество ќе земат бројни  научни работници од Република Македонија кој ќе ја презентираат македонската историографија , фолклор и традиција.
Во прилог ви ја претставуваме целокупната програма.

INSTYTUT FILOLOGII SŁOWIAŃSKIEJ UAM

INSTYTUT FOLKLORU IM. MARKO CEPENKOVA W SKOPIU

SERDECZNIE ZAPRASZAJĄ NA

DNI KULTURY MACEDOŃSKIEJ

W RAMACH KTÓRYCH ODBĘDZIE SIĘ KONFERENCJA NAUKOWA

BAŁKAŃSKI FOLKLOR
JAKO KOD INTERKULTUROWY II

PROGRAM

PONIEDZIAŁEK 26.03.2012

Wykłady Meri Stojanovej z Muzem Narodowego w Bitoli

09:45 – 11:15 sala 285 Collegium Maius

Ceramika z regionu Resen w Macedonii – tradycja i jej współczesne przemiany / Ceramics from the region of Resen in Macedonia – tradition and its contemporary transformation

11:30 – 13:00 sala 285 Collegium Maius

Wpływ czynników społecznych i socjalnych na kontynuację i przemianę stroju ludowego z regionu Prespa w Macedonii od końca XIX wieku do połowy XX wieku / Influence of the social conditions from the end of the 19^th century  till the middle of the 20^th century on the continuity and changes of the traditional costumes in Prespa Region

Język wykładów: macedoński. Obszerna prezentacja w języku angielskim

15:00 Collegium Maius

Wystawa Macedonia w obiektywie studentów

WTOREK 27.03.2012

15:30 Kawiarnia „Bułka z dziurką“, ul. Wroniecka 24

Wystawa Прочка во Прилеп – обредни маски / Śwęto Pročki w Prilepie – maski obrzędowe (Przygotowali: Eli Lučeska, Zvonko Dimoski, Urząd Miasta Prilep)

Słowo wstępne: dr Eli Lučeska, dyrektor Instytutu Kultury Starosłowiańskiej w Prilepie

17:45 – 19:15 sala 285 Collegium Maius

Z cyklu Wykłady otwarte UAM gościnna prelekcja Meri Stojanovej z Muzem Narodowego w Bitoli Prespa region - View trough an open door since 1992

Język wykładu: angielski

ŚRODA 28.03.2012

09:30-10:00 Rejestracja uczestników

10.00 – 11:00 Otwarcie konferencji

Sala Lubrańskiego Collegium Minus

Przemówienia inauguracyjne

Dziekan Wydziału Filologii Polskiej i Klasycznej UAM

Prof. dr hab. Józef Tomasz Pokrzywniak

Dyrektor Instytutu Filologii Słowiańskiej UAM

Prof. dr hab. Bogusław Zieliński

Dr Vesna Petreska

Instytut Folkloru im. Marko Cepenkova w Skopiu

Burmistrz miasta Makedonski Brod

Milosim Vojneski

Goście Honorowi

Prof. dr hab. Krzysztof Wrocławski UW

Prof. dr hab. Tanas Vražinovski, Skopie-Prilep

Prezentacja Instytutu Folkloru im. Marko Cepenkova w Skopiu

11:00-11:30 Przerwa na kawę

11:30 – 13:00 Obrady plenarne

Moderatorzy: Tanas Vražinovski, Krzysztof Wrocławski

Divna Mrdeža-Antonina (Zagrzeb, Chorwacja), Književna baština kao brendirani folklor i nacionalni identitet

Bogusław Zieliński (Poznań, Polska), Folklorystyczny paradygmat hymnografii słowiańskiej

Vesna Petreska (Skopie, Macedonia), Деловите на човечкото тело како обредни граници

13:30 – 14:30 Przerwa na obiad

14:30 – 16:00 Obrady sala im. Kuraszkiewicza (014 Collegium Maius)

Moderatorzy: Lidija Stojanovik'-Lafazanovska, Krystyna Pieniążek-Marković

Tanas Vražinovski (Skopie, Maceodnia), Истражувачкиот и методолошкиот пристап на Петар Драганов

Eli Lučeska (Prilep, Macedonia), „Добре ми дојде свети Јоване“ – Водици во село Битуше

Vladimir Karadžoski (Prilep, Macedonia), Детските и младешките игри како дел од фолклорното наследство во Македонија

Joanna Dobosiewicz (Poznań, Polska), Rodzicielskie groźby i przestrogi jako językowy zwyczaj wychowawczy (na przykładzie języka polskiego, chorwackiego i serbskiego)

16:00-16:15 Przerwa

16:15-17:45 Projekcja filmów etnograficznych

sala im. Kuraszkiewicza (014 Collegium Maius)

Од памтивек било така - така и ќе си остане – Od zawsze tak było – i niech tak zostanie Produkcja FAN, Urząd Miasta Prilep, 24 min

Eli Lučeska

Машки обредни поворки / Męskie procesje obrzędowe, Produkcja Instytutu Folkloru im. Marko Cepenkova w Skopiu, 20 min

Katarina Petrovska-Kuzmanova

Жетва и жетварски обичаи / Żniwa i obyczaje żniwiarskie, Produkcja Instytutu Folkloru im. Marko Cepenkova w Skopiu, 35 min

Rodna Veličkovska

17:45 – 18:30 Hol Główny Collegium Maius

Wystawa Macedoński ubiór miejski XIX i XX wieku wraz z oryginalnymi fotografiami Miltona Manaki. Kustosz wystawy: Nade Genevska-Bračić z Muzeum Narodowego w Bitoli

18:30 – 19:30 Kolacja

19:30 – 20:30 Wieczór wspomnień Gości Honorowych: 

prof. dra hab. Krzysztofa Wrocławskiego i prof. dra hab. Tanasa Vražinovskiego

CZWARTEK 29.03.2012

09:30 – 12:00 Obrady sala im. Kuraszkiewicza (014 Collegium Maius)

Moderatorzy: Katarina Petrovska-Kuzmanova, Bogusław Zieliński

Lidija Stojanovik'-Lafazanovska (Skopie, Maceodnia), Фолклорни наративни теории и нови пракси

Tunde Hatala (Budapeszt, Węgry), Присутноста на јужнословенскиот фолклор на филолошките студии на универзитетот ЕЛТЕ во Будимпешта

Mira Markova (Sofia, Bułgaria), Autobiographical story and dynamics of the Balkan culture

Lilianna Miodońska (Bielsko-Biała, Polska), Makedonski pesni M. Karanfilovskiego i B. Veljanovske – rola zbioru w popularyzacji kultury i języka macedońskiego

Magdalena Kargul (Warszawa, Polska), Legenda jako gatunek w polskiej i serbskiej folklorystyce

Anna Mária Bólya (Budapeszt, Węgry), Местото на балканскиот фолклор во Унгарија. Македонците во Унгарија. Македонски фолклор во Унгарија. Балканскиот фолклор во творештвото на познати кореографи

Emilian Prałat (Poznań, Polska), Folklor południowosłowiański i jego dystrybucja w sztuce naiwnej

Robert Bońkowski (Katowice, Polska), Skróty fonetyczne w żargonie serbskim

12:00 – 12:30 Przerwa na kawę

12:30 – 14:30 Obrady sala im. Kuraszkiewicza (014 Collegium Maius)

Moderatorzy: Vesna Petreska, Joanna Rękas

Rodna Veličkovska (Skopie, Maceodnia), Картографирањето како метода за означување на музичко-дијалектната граница во македонското традиционално пеење (обредно пеење)

Meri Stojanova (Skopje, Macedonia), Границата и прекуграничните односи и перцепции на населението на македонско-албанското пограничје во контекст на историските и современите европски промени

Armina Muszyńska (Łódź, Polska), Buniewcy w Wojwodinie

Katerina Petrovska Kuzmanova (Skopie, Macedonia), Аспекти од истражувањата на машките поворки Русалии

Nade Genevska Bračik’ (Bitola, Macedonia), Градскиот костим помеѓу истокот и западот

Vlatko Delovski (Skopie, Macedonia), Бигорскиот Манастир едукативен, духовно-воспитен „Музеон”

14:30 – 15:30 Przerwa na obiad

15:30 – 18:30 sala im. Kuraszkiewicza (014 Collegium Maius)

Moderatorzy: Rodna Veličkovska, Robert Bońkowski

Krystyna Pieniążek-Marković (Poznań, Polska), Chorwacki kociołek. Interkulturowy dyksurs kulinarnych „sonetów”

Agnieszka Ayşen Kaim (Warszawa, Polska), Kręte drogi sufich-tureckie i bałkańskie na wybranych przykładach literackich

Joanna Mleczko (Katowice, Polska), Opozycja stare - młode, nowe – stare w obrzędowości związanej z Babą

Temjana Popovska (Skopie, Macedonia), „Скопската пролет“ – борба на македонската младина против полициското насилство

Bartosz Konic (Poznań, Polska), Folklor muzyczny we współczesnym kinie chorwackim i serbskim

Karina Giel (Poznań, Polska), Frazeologizmy eufemiczne jako przejaw językowego tabu (na przykładzie zastępczych określeń śmierci w języku chorwackim i polskim)

Magdalena Baer (Poznań, Polska), Wybrane kategorie semantyczne w nazewnictwie roślin zielnych w języku chorwackim

18:30 Zamknięcie Konferencji

Podsumowanie obrad przez Gości Honorowych: 

prof. dra hab. Krzysztofa Wrocławskiego i prof. dra hab. Tanasa Vražinovskiego

PIĄTEK 30.03.2012

11.00 Muzeum Etnograficzne, ul. Grobla 25

Wystawa Śladami Kanunu. Kultura albańska w wieloetnicznym Kosowie

Prowadzenie dr Joanna Minksztym

13:00 – 14:30 sala 285 Collegium Maius

Wykład dr Vesny Petreskiej Instytutu Folkloru im. Marko Cepenkova w Skopie

Tradycyjna macedońska obrzędowość weselna / Традиционална македонска свадбена обредност

http://www.slavic.amu.edu.pl/ 

Три народна песна од Битолско

Прва песна
В Могила влезе четана,
На чело Цветков Војвода,
 Дедо Андреа со него,
Ѓорѓи Смилевче со него,
 И деветнајсетмина со него.
 Ми ги догледа Димитри,
 Работник од Црнобуки.
 Диме ми нешто намисли
 Диме замина в Битола
На паша абер да даде:
 — Де ги ди Паша, валија
 В Могила е Цветков Војвода
 Дедо Андреа со него
Горѓи Смилевче со него
 И деветнајсетмина комити
Забери аскер полиции
Забери Турци полјаци
Забери башубузлуци,
 Селото да го сардисаш
Цветков Војвода да фатиш
Со него дедо Андреа,
Со него Ѓорѓи Смилевчето
И деветнајсетмина комити
 И мене паша да земиш
Да не ме убијат.
 Пашата вели говори:
— Ашкосум Димче работник,
 Ашкол сум Димче кодошу
Аваџи табор ќе земам
И живи ќе го донесам
Цветков Војвода на чело,
Дедо Андреа со него
 И дванајесестмина комити.
 Му рече Димче работник:
— Слушај бре паша валија,
 Аваџи табор малку е
Повеќе војска да земеш
 Јунак е Цветков Војвода,
 Јунак е Горѓи Смилевче,
 Јунаци се сите комити.
Тогаш му рече пашата,
 Пашата ем валијата,
Валија на град Битола:
— Де ги ди Димче Чорбаџи
 Земи си пари од кесе
 Колку ти фаќа раката,
Се чисти жолти жолтици
 Јас паша ќе те одредам
 Мулајзим ќе те направам,
дека ја чета предаде
На Цветков Војвода.
 Димче чорбаџи се излага
 Си зеде пари од кесе,
Четата што ја предаде.
 Пашата викна подвикна:
— Саид ефенди да дојдит.
Селам му даде на паша,
На паша ем валија:
— Саид ефенди баш полиц
Тебе те имав првенец
Првенец меѓу Турците
 Земи си табур биринџи
Со седум осум илјади
И десет чифта топови
 Со многу тешки ѓулиња
 Дури да ми се обзори
 Дури да изгреј сонцето
Сардисај село Могила
 Таму бил Цветков Војвода
 Таму е дедо Андреа
Таму е Ѓорѓи Смилевчето
 Таму се други комити
 Сношти таму отишле
Денес абер зедофме
Од нивни Диме чорбаџи
Од тоа клето Црнобуки.
Запомни Саид ефенди
Отиде право в касарни
 Во бели и во црвени
 Одреди табор биринџи
Со седум осум илјади
И десет чифта топови
 Со многу тешки ѓулиња
Дури да ми се обзори
Дури да сонце огрее
 Сардиса село Могила
 Прособра сите селани
 Та што им вели говори:

— Селани вие Могилци 

Овде имате комити 

Тука е Цветков Војвода

 И дедо Андреа со него

 Тука е Ѓорѓи Смилевче

И деветнајсетмина комити

 Сношти овде дојдоа

 Денес абер зедофме 

Од вашиот Димо работник

 Од вашиот Димо чорбаџи 

Од клетото Црнобуки 

Каде се крие четата?

 Каде е Цветков Војвода

 Каде е Ѓорѓи Смилевче

 И деветнајсетмина комити

 Кажете да не бараме 

И куќине да гориме.

 Селани велат говорат:

— Саиде, Саид, ефенди

 Сите ние изим си даваме

 Таква работа немаме.

Разлутен Саид ефенди

 Разлутен Саид Баш полиц, 

Пособрал двајсет селани

Ристе Коцобаши со него 

И десет души аскери 

Аскери од најлошите

 Аскери од најлутите.

 Прегледа сето Могила

 Комита нигде не најде

 Саид ефенди застана,

 Застана па ми говори:

— Селани вие Могилци, 

Овдека напред врвете

 Куќава да се прегледа.

 Селани тогаш рекоа:

— Саид ефенди Баш полиц 

Овдека шубе имаме 

Зашто е куќа без стопан 

Белки е некој кондисан

 Затоа напред не ојме.

 Разлутен Саид ефенди 

Разлутен Саид баш полиц

 Со десет души аскери 

Аскери од најлошите 

Аскери од најлутите

В лева рака калаика 

В десна рака револвер,

 Почна во дворје да влега.

 Подвикна Цветков Војвода

 Кој што седеше на баџа:

— Застани Саид ефенди 

Застани Саид баш полиц 

Тука те тебе чекавме 

На нишан да те земиме

 Пашана ќе те одредам, 

Битола да ја повелаш.

 Колку го зборот изрече 

Сичките пушки згрмија,

 Саид ефенди убија,

 Саид ефенди Баш полиц

 И десет души аскери,

 Аскери од најлошите 

Аскери од најлутите.

 Турската труба засвири,

 згрмија пушки топови, 

Со многу тешки ѓулиња

 Од четири страни Могила 

Земја и небо трептеа

Деца и жени спиштеа

 Силен се оган отвори,

 Изгоре сето Могила. 

Подвикна Цвтеков Војвода:

 — Крепи се дедо Андреја

 Крепи се Ѓорѓи Смилевче 

И вие браќа комити 

Крепи се верна дружино!

 Удрите не се боите,

 Дури патрони имате;

 На оние ѓупци, аскери 

Живи да не се давате,

 За да ве мачат в Битола 

Во тие пусти зандани!

 Времето ми се помрачи 

Куќата ми ја сурнаа,

 Цветков Војвода угина

 И единајсет четници.

 Осумте души излегоа

 Од турски обрач в Могила 

Отидоа во Црнобуки 

Викнаа Димче Чорбаџи:

 Сега ние ќе ти платиме 

Зашто не ти куртули 

На она клето Црнобуки.

 Излезе Димче Чорбаџи 

Пеплосан в лице ожолтен. 

Ми го врзаа комити.

 Лева му рака секоа 

Со која ги зеде парите

 Десна му рака секоа 

Со која даде потписот

 Главата му ја одрежаа

 Мулјозим го одредија

 Бела му книга пратија

 На Битолскиот валија:

 „Испрати дваесет текови

 Крени си твои лешеви 

Лешеви ѓупски аскерски

 Поцрне од нив Могила.

 Испрати до два ландони

 Земи го твојот пашалар

 Пашалар турски првенец

Пашалар Саид ефенди

 Саид ефенди баш полиц,

 Голем му нишан дадофме 

Битола да ја повела".

Втора песна

Ајде бог да бие тој качак Шефкија 

Тој Турчин Шефкија царот македонски 

Што ми пошол Шефки во село Могила 

И таму си ми нашол млада субашица

 Шефкија нарачал ручек да му зготви

 Шефкија ми руча, па ми се засркна

 Тогај му прозбори Турчинот Шефкија:

 — Млада субашице убава невесто 

Многу ручек имаш, сладок ручек имаш

 Од сладина дури јас си се засркнав

 Али ет на арно али ет на лошо. 

Тогај субашица збор му прозбори:

— Ој ти море Шефки цару македонски

 Колку е на арно повеќе на лошо.

 Ајде па ми појде каде Димковица

И на Димковица збор и прозбори:

— Каде ти е Димко млада Димковице.

— Димко ми отиде горе во ливаѓе.

— Димко го отепав млада Димковице 

Тебе ќе те земам кадана да бидиш.

— Димко е жив, не ми е отепан 

Димко ќе ја земи твојата кадана.

 Тогај се налути тој Турчин Шефкија

 Па ми е удри млада Димковица. 

Димковица трча на Димка да кажи:

— Каде си бре Димко Шефки ме натепа 

Тоа турско куче, тој качак Шефкија. 

Тогај и прозбора Димче Могилчето:

— Оди ми си дома млада Димковице

 Оти да не земам тебе да устрелам.

 Шефки коњ ми вјана во Битола да оди,

 Кога Шефки дојде до трите мовчиња,

 Прва пушка пукна Шефкија ми падна,

 Од коњот под коњот мавзерот го фрли,

 Коњот му избега Димко си го фати.

 Гледа Шефки гледа, од кај пушка пукна.

 Кога ми го виде Димче Могилчето

 Димче Могилчето со комитска руба

Со комитска руба, куса малихерка

 Шефки ми довикна:„Аман море Димко 

Аман море Димко, полјаци сме биле

 Ти се молам Димко жив да ме оставиш!"

 Димко му ги собул долгите потури

 Димко му го слече срмениот елек

 Му го зеде фесот со две ока пискул 

Па го јавна Димко коњот од то куче:

— Гледај Шефки гледај, гледај лошо куче

 Дали ме прилега во твојата руба.

— Море ти прилега Димко уште поубаво

 Барај што ќе бараш Димко

Само ти се молам живо остави ме 

Остави ме живо во Битола да одам.

 Димко Могилчето на Шефки му прозбори:

— Ништо јас ти неќам, туку тебе ми те сакам

 Абер да му пратиш право на султанот

Оти не се најде лек Шефкија за тебе

 Вака ќе ти биде поарно за тебе! 

Та му го удри ножот во срцето 

Ножот во срцето, Димче Могилчето.

Трета песна

Абер ми дојде од Стамбул дур' Битола 

дури Битола, дури кај валијата:

 — Де, гиди, бре валијо, наш ефендијо 

голем поплак има од Битолско Поле,

 Од Битолско Поле од наши беглери

 голем зулум му чинат тие кумити.

 Слушај бре ти валијо, мувлет ти давам

 мувлет ти давам тебе за десет дена,

 ти да ми бараш јунак да ги фаќа

 Димко Могилчето, Јонче Логорчето

 и тој Трајко Брник — Мориовчето.

 Тој што ќе ги фати бакшиш ќе му давам.

 Ами бог да убија тој валијата 

телал што ми носи низ града Битола:

— Чујте вие Турци, Турци и рисјани

 дали има јунак Димка да го фаќа

 Димка Могилчето, Јован Логорчето

 и тој Трајко од Брник Мориовчето. 

Ал да ми го најди тој Шефки агата

 од далеку дочу, во Битола појде,

пред валија падна и му се поклони:

— Слушај, послушај ти ефенди бре Валијо 

Јас сум бег Шефки, Турчин Дебранлија 

Турчин фиданлија, Турчин Шишманлија

 јас сум Шефки бегот полјакот могилски

 Сакам јас да бидам и цар македонски

 голем бакшиш барам Димка да го фатам

ти цар да ме туриш на Битолско Поле

 и ќе ми даваш млада Димковица 

По села ќе одам по села ќе шетам 

Димка ќе го фатам, врзан ќе го терам

 петици ќе кинам, в сарај ќе го терам.

 Обеќај му даде нему валијата:

— Јас цар ќе те турам на Битолско Поле

 Јас ќе ти дадам аскер од сто души

Само да го фатиш, врзан да го тераш.

— Де ги ди бре валијо, јас аскер не сакам 

само си ги сакам два верни другари.

Од тука ми стана, на коњ ми се качи,

 па ми отиде при стара му мајка

 на мајка му му збори: „Слушај стара мајко

 Царо ме тури цар на Македонија 

ако му го фатам Димко Могилчето

 Јован Логорчето и Трајко од Брник!" 

А мајка му му рече:

— Слушај Шефки бегу што јас ќе ти кажал 

ти да не се мешаш во царски работи,

 ноќеска си синко лош сон јас сонував

на нашата куќа мрша кај стоеше.

 На мршата до три пилца стоеја 

туку тие, синко не се до три пилци, 

туку ми се синко до трите војводи,

 чувај ми се синко да не те убијат.

 Бог да би го убие тој ми Шефки ага

 Полјако могилски царо македонски

 мајка си не слуша на коњ ми се качи,

 коња го потера, Могила ми појде 

од далеку вика, на порта ми чука:

 Деги ди ти млада, млада Димковице

 Порта ми отварај Димка ти го убив,

 Дојдов да те земам измет да ми правиш 

На мајката анка вода ќе и носиш.

 Бог да ја убија млада Димковица 

Луто се налути, луто му говори:

— Ајде бегу бегај, ти црно еѓупче

Сношти Димко беше, вечера ми јаде

 Вечера ми јаде и мене ми рече:

 „Јас ќе го убијам Шефкија ага 

и ќе му ја земам јас белата анка 

Измет да ми прави вода да ми носи!"

 Бог да го убија тој Шефкија ага 

Полјакот могилски, царот македонски

 Луто се налути фати да је бијет 

Близу тука беше тој Колче ортакот,

 Стана да го моли тој Шефки агата:

— Дејги Шефки ага, Турче Дебранлија, 

Турче Шишманлија, Турче Фиданлија 

Ти што ми ги слушаш женските зборови

 Жена долгокоса, жена кусоумна,

Тебе ќе те молам кај мене да дојдиш 

Ручек ќе ти зготви млада Колчевица 

Млада Колчевица пресен зелник печи 

Ручек ќе ми ручаш изим ќе ти барам

 за да ми излезеш долу ливаѓето

 Долу ливаѓето. кај таа рамна плоча

 Времето ми дојде сакам да ги косам.

 Ручек ми руча, на коњ ми се качи 

в ливада ми појде, кај таа рамна плоча 

коња разигрува, коња рашетува.

 Како коњ ми игра, како коњ ми рипа

 Ми пукнала пушка, Шефкија го удри 

Шефкија го удри во левата рака

 Тој Шефкија бегот од коњ не ми паѓа

 На далеку гледа од кај пушка пукна. 

Друга пушка пукна, Шефкија го удри

 Шефкија го удри во левото рамо

 Уште Шефки бегот од коњ не ми паѓа

 надалеку гледа од кај пукна пушка

 Трета пушка пукиа Шефкија го удри

 Шефкија го удри меѓу двете очи 

Тогај Шефки бегот од коња ми падна.

 Димко му излезе, пискуло му го зеде

 Пискуло му го зеде и што ќе му рече:

— Стани бре стани, ти Шефкија ага 

полјако могилски царо македонски 

стани да ме видиш дали ме прилега

 со твојот ми пискул на мојата глава.

Драгица Симовска и Ѓорѓи Димовски

„Развиток“ Март - Април 1967

Македонски народни песни

ЈОВАНКЕ

Не крши се, не дроби се, како змија во чалија,
Јовано, мори Јованке, како јагне во стадото.
Како овца калеша, како коза штирковна,
 не крши се, не дроби се, како кравче тригодајче.
 Како јунче неспрегнато, Јовано, мори, Јованке.
 Не крши се, не дроби се, како мовче непрејдено,
 како коњче некоено, Јовано, мори Јованке.
Не крши се, не дроби се, сум шетало, мори Јованке,
 од Вардара до Солуна, од Пирина до Охрида,
 како тебе не сум нашло, Јовано, мори Јованке.
 Како твојата рамна мори, става, како твојата седеф коса,
 како твоите мори, седеф коси, како твоите гајтан веѓи,
 никаде не најдов, Јовано мори Јованке.
Јовано мори Јованке, не дроби се, не крши се,
како твоето мори, кондил носе, со твоите тенки нозе,
 како твоите мори, долги ора, Јовано мори, Јованке.
Како твоите мори, славни песни, песни македонски,
никаде мори, Јованке, никаде не сум сретнал.

КАРАНФИЛО МАЛО МОМЕ

Каранфило, мало моме, дал немаше стара мајка,
 да те ука научи, да се честум поклонуваш,
ред по редум рака да бакнуваш.
 На девери до бели скутови, на нунката,
 на нунката, дур до колена, на золвите до кркмите.

Двете песни се забележани од Неда Јовческа, од Мариово, стара 75 години.



ПИЛО ЛУДО СЕ ОПИЛО

Пило лудо, леле, се опило,
 се намери пред момино порте.
— „А бре лудо младо, што си дошло дома,
мајка ќе те види, мене ќе ме кара."
— „Јас сум дошло, моме, тебе да те видам,
 тебе да те видам, да се разговарам,
 на скуте да ти седнам, на гради да ти легнам,
 леле лично моме, слатко да преспијам."
— „Оре лудо младо, мама не ме дава,
 мама не ме дава оти си коцкар пијаница."

Забележана на 10. 6. 1959 година од Филка Куртова, од Охрид стара 92 години.

ШТО Е СКОПЈЕ ОГРДЕНО

Што е Скопје огрдено,
 три болести бијат,
 прва болест сива кукавица,
 втора болест ситна сиканица,
трета болест црна чума.
 Шо избија три илјади војска,
 и пак Скопје не узнало.
Кога удри еден син на мајка,
 тргај Скопје ми узнало.
Шо направи стара мајка,
 шарен ковчег за сина си,
 од злато перница,
од мермера плоча.
Ката вечер мајка на гроб оди,
 ката вечер, синко,добро вечер,
 ката утро, синко, добро утро.
 Ова утро, синко, да те питам:
— ,,Дали тежи, синко, шарениот ковчег,
дали тежи позлатена перница,
или тежи бела мермер плоча?"
Тогај синот одговори:
— „Ејди, мајко, стара мајко,
не ми тежи шарен ковчег,
нит' ми тежи позлатена перница,
 нити ми тежи бела мермер плоча.
 Најпојќе ми тежи жалба за мајка,
 жалба за првато либе."

Забележана на 10. 6. 1959 год. од Тодора Петрова, од Кичево, стара на 73 години.

ПОПЛЕНИЛ МОСКОВ ПОГРАБИЛ

Попленил Москов пограбил,

 попленил мома туркина, 

си ја однесол Московија,

и клал име Марија.

 Кога си ојде во црква,

 црквата му мирисаше, 

како на снопче босиљок.

ОЈ ДЕВЕРИ ДВА БРАТА РОДЕНИ

Ој девери, два брата родени, 

шо стоете, вие шо гледате. 

Невеста е многу оружана,

 синја молнја опашана,

 ситни ѕвезди по полите,

 месечина на градите, 

бело лице летно сонце.

НЕ ПРЕДАВАЈ СЕ ДЕВОЈКО

Не предавај се, девојко мори, 

на два девери на два ѓаоли.

 Те излага, те прелага,

 за едно рало, мори, чевли, 

за едно рало влашки чорапи,

 за едно рало бакарни пафти,

 те излага, те прелага. 

Што ти дадоа венец на глава,

 венец на глава, бигор на срце.

 Шо ти кладоа нетоп на глава, 

нетоп на глава, потоп на срце.

НЕДА МАЈКА ЈА КАРАШЕ

Неда мајка ја караше,

 да не шеташ, ќерко ноќно доба, 

Ноќно доба, турска мала,

 турска мала, во Бањишта. 

Сите Турци се избањаа,

 се избањаа, секој дома си сјојде. 

Едно Турче Арнаутче, 

ни се бањат, ни си одвит, 

е причеквит бела Неда.

 Бела Неда деборчанка, 

зато мајка учит Неда,

 да не шета турска мала,

 турска мала ноќно доба.

Четирите горни песни се забележани од Тасија Тупанчевска, од с. Ташмаруништа — Струшко, стара 65 години.

А БРЕ ЧАУШ ЧАЛИ АГА БРЕ

Бре не ми оди низ Неврокопско,

 а.. . Чауш Чали ага бре,

 еј бре, Чауш Чали ага бре.

Таму те чека до три пусии, 

а.. . Чауш Чали ага бре, 

еј бре, Чауш Чали ага бре.

Првата пусија Мелнички ридови,

 а.. . Чауш Чали ага бре, 

еј бре, Чауш Чали ага бре.

Втората пусија Неврокопско поле,

 а.. . Чауш Чали ага бре, 

еј бре, Чауш Чали ага бре.

Третата пусија среде во Неврокоп, 

а.. . Чауш Чали ага бре,

 еј бре, Чауш Чали ага бре.

Мајките плакале од твоите зулуми,

 а... Чауш Чали ага бре,

 еј бре, Чауш Чали ага бре.

Забележана на 5. 6.1954 год. од Темелко Илиевеки од Битола.

Објавени во „ Развиток„ Март 1970 година

Народни песни од егејска Македонија втор дел

Ристо, мили синко,
Кажи, Ристе,кажи.
Шо греои имаш,
Шо толку ми тргаш
Време три години
Та и шес месеци?
Мајко, мила мајко,
От шо ме опитваш
 Право ќе ти кажа.
 Кога бе андартче
Со кусо фустанче,
Кога врве по врвои,
По врвои и планини,
 По зелени гори,
 По студени води,
 На пат си намери
Момче и невеста.
В раце си носеја
 Едно машко дете,
Тргна му го закла
Како рудо јагне.
Мајка му ја наврти
Рошки да собери,
 Татко му го наврти
Оган да запали
Ражен да направи.
Дете го опекоја
Како рудо јагне.
Кога го печеја
Роса ми зароси.
Јас ги наврти
Од него да јаде.
 Ристе, мили сине,
 Колку шо си тргал
 Уште тритолку да тргаш,
 Црвја да црвосаш,
На река да оде,
 Вода да се напие
 и во тебе да влезе
 Од тебе да јаде.

Ристана Марковска с. Желево

Шо лоша среда осуна,
Излезе Коте од дома.
Го нема Коте да дојде,
Излезе Божин од дома
 Да ми го бара Котета.
На пат ми намери момиче:
 „Е, море, чичко Божине,
Шчо по пат одиш и плачеш?"
„Е, море мало момиче,
Ти мене шо ме опитваш
Ка тебе ќе ти кажа.
Излезе Коте од дома
Го нема Коте да дојде,
 Да не го виде Котета?"
 „Е, море, чичко Божине,
Онамо горе легнат е,
Легнат е и заспан е."
 Кога ми ојде дур тамо
 Шо виде чудо големо:
 Котета ми го заклале
 Ка рудо јагне од мајка.
 Кога завикваше татко му
Дал беше јаре ил јагне ,
 Как ти дутмани нош тргнаа
Кога завикваше татко му
Од ведриница грмеше.
Кога ми дојде мајка му
 Од ведриница грмеше
Грмеше и крвава роса росеше:
„Стани ми Коте, сине на мајка,
 Стани да ги видиш твојте
                                  другари

Свеќи и ламбади ти пале."

Ристана Марковска с. Жеелво

Си зедов мало момче,

 Си го пратив на орање.

 Скокна грутка го поплати. 

Срачка грачи абер ми носи, 

Та си појдов на нивата

 Чепни тамо, чепни тука,

 Си го најдов под грутката,

 Си го зедов во футата, 

Си го донеков дома,

 Си го кладу прекај огно,

 Скокна искра ,го изгоре,

 Си останав и без него. 

Ле ле, ле ле.

Стојна Лангова с. Герман

Привечерала Ѓурѓа

Малце пок'снала:

Една еребица, пуста препелица.

Шарена Ѓурѓа мома писана,

Привечерала Ѓурѓа

Малце пок'снала:

Две кокошки снесни,

Една еребица, пуста препелица.

Шарена Ѓурѓа мома писана,

Привечерала Ѓурѓа

Малце пок'снала:

Две гулаби летни,

Две кокошки снесни,

Една еребица, пуста препелица.

Шарена Ѓурѓа мома убава.

Елена Милкова  Ениџе Вардар

Поминала лисица 

Покрај река Ситница.

 „Доброутро, цуцуле!"

 „Добро ми дојде, лисице!" 

„Шо е врева во село?" 

„Комар ми се женеше

 За мушичка девојка,

 Мечка тесто валеше 

И поеќе го лапаше,

 Мрава вода носеше, 

Поеќе ја плискаше,

 Петел борина цепеше, 

Поеќе ја лушчеше."

Ристана Марковска с. Желево

Оти веилш додо Нешо

 Главата ме боле? 

Оти велеш додо Нешо 

Главата ме боле? 

На главата фино фефче

 Одгоре пискулче. 

Оти велеш додо Нешо 

Челото ме боле? 

На челото алтанче. 

На главата фино фефче

 одгоре пискулче,

 Оти велеш додо Нешо 

Веждите ми болат?

 На веждите црнилце, 

На челото алтанче, 

На главата фино фефче,

 Одгоре пискулче. 

Оти велеш додо Нешо

 Очите ме болат?

На очите зрзалца, 

на веждите црнилце, 

На челото алтанче,

 На главата фино фефче,

 Одгоре пискулче, 

Оти велиш додо Нешо 

Ме боли лицето? 

На лицето белилце 

На челото алтанче,

 На главата фино фефче,

 Од горе пискулче. 

Оти велиш, дадо Нешо, 

Грлото те боле? 

На грлото герданче,

 На устата червилче, 

На лицето белилце, 

На веѓите чернилче, 

На челото алтанче,

 На главата фино фејсче, 

Од горе пискјулче. 

Оти велеш, дадо Нешо, 

снагата ти боле? 

На снагата фустанче,

 На грлото герданче, 

На устата червилче, 

На лицето белилце, 

На веѓите црнилче, 

на челото алтанче, 

На главата фино фејсче, 

Од горе пискјулче.

 Оти велиш, дадо Нешо, 

Крстчето ти боли? 

На крстчето коланче,

 На снагата фустанче, 

На грлото герданче,

 На устата црвилче,

 На лицето белилце, 

На веѓите црнилче,

 На челото алтанче,

 На главата фино фејсче, 

Од горе пискјулче.

Елена Тушијанова, Ениџе Вардар

Биеш ме биеш мжо

 Зашто ме биеш

 Оти си го носам мжо

 Белото фустан

Белото фустан и срмали колан

Ти не ми го купи мжо

Жал да ти биде

На мен ми го купи

Нашето комшиче

Нашето комшиче

Кир Александро

За мојто мерак

За твојто инат

Јас да го носам

Теб да ти пукам

Елена Тутијанова, Ениџе Вардар

Ајде орли црноглавци, 

Се да јајте да изјајте,

 Руса глава оставете,

 Кренете ја, занесте ја,

 Дека пери мојта мајка,

 Мојта мајка изгорена, 

Три ко мене закопала

 И со мене три — четири.

Ристана Марковска, с. Желево

Каде ти е, бабо, руса Донка?

 Донка ти е налутена, зету бре, 

Зошто љубиш друго либе, сем

од неја.

Ако љубам, бабо, друго либе сем

од неја,

Кон да вјана, кон да пукни под

мене.

Уште лафо недоречен, кон си

вјана,

Кон му пукна под него. 

Ако љубам друго либе сем од

неја

Да ми пукне мојте очи и нејните. 

Уште лафо недоречен, 

на двајцата му пукнале.

Велика Мојсова, с. Желево

Вечерајте леле, леле,

Вечерајте, мила мајко, не чекајте,

Мене Турци ме фатија, 

Ќе ме носат Турско село,

 Леле, леле, леле, 

Турско село бо Ракипско, 

Ќе ми сече руса коса, 

Ќе ми врте мојте очи, 

Ќ.е ми сече мојте нози,

 мојте нозе до колена, 

Мојте раце до рамена.

Велика Мојсова, с. Желево

Излегов, мамо, да се рашетам

 Низ лозје низ бело грозје, 

Низ това поле широко. 

Там си го најду, мамо, лудото

 На мермер плоча седеше, 

Лута ракија пиеше,

 Од мене мезе сакаше, 

Од мојте бели пазуви. 

Од мене вечера сакаше, 

Од мојто лице бело црвено.

 Од мене постела сакаше,

 Од мојта рамна снага висока.

Стојна Лангова, с. Герман

Песните се објавени во 1967 година

Народни песни од егејска Македонија

Оро се веет крај манастиро,
да идиш Дано, моме, да видиш.
На првото оро сe Македонци,
Да идиш Дано, моме, да видиш.
 Првото оро се Македонки,
Да идиш Дано, моме, да видиш.
Калуѓер фрла црната раса, —
Да идиш Дано, моме, да видиш!

Фоте Филипов с. Герман

Помоли се бабо, леле Тино,
ветер да продуне, леле бабо,
реки да промрзнат,
момци да преминат,
момци Македонци.
На лево рамо си носат, бабо,
куси малихери,
На десна страна
На глава си носат, бабо,
сиви могуни,
црни ми калпаци,
на калпаци пише, леле бабо,
Смрт или слобода,
За Македонија,
За Македонија,
земја поробена.

Дине Неделков с. Екшису

Селските чупиња
веливден го чекат.
 Веливден го чекат со радос голема.
Да се променат хубаво,
да излезат в сретсело,
да си играт со јајциња
дечиња и чупиња,
да го чекат гајдаџијата,
да засфири со гајдата,
да се собери селото,
Да се фатат во орото.

Фоте Филипов с. Герман

— „Баба не те жени, Кољо,
 за попова ќерка.
— „Е мори бабо, стара бабо,
стара неразбрана,

жена имам, стара бабо,

 пушка малихерка.

 Деца имам, стара бабо,

 работа ми вршат, 

работа ми вршат,

 атар не ми кршат,

 фашиски глави кршат."

Александар Неделков с. Статица

Најучи, либе, најучи,

 оти се, либе, свршило. 

Нека ти, либе, честито 

от мене, либе, простено,

 така ми либе писано,

 јас од мерак да загинам,

 по болниците да скитам,

 љути фармаци да пијам.

 Цељо ле град да горе,

 а твојата куќа да плане, 

твојто лице ангелско, 

во мојте раци да падне.

Иљо Неделков с. Екшису

Појду бавчата,

 седна на извора,

 и долго време чека.

 Ма најди лајка ти, 

ма рани две љути рани.

Отиду на доктор, 

доктор не ги лече,

 ми веле, нема лекови. 

Извади си бела риза,

 избриши си црните очи. 

Зел нож и се убодил, 

се убодил у срцето.

 Ах боже мој што кажваш, 

тој што не го сакам јас ич.

 Ајде мојата мајка,.

 нека се радва, 

сега место мајка, 

ќа ми плаче на гроба,

 нека ми цвилјат зверовете.

 Зеде нож и се убоди.

Сева Неделкова с. Екшису

— „Млада убавице, 

подобро оди сос мен,

 јас сам твој љубовник, 

името ми е Јордан."

— „Ох боже, мили, 

какво е ѕо чудо, 

прост војник да иде,

 капидан да се врати!"

— „Прост војник отиду

 капидан се врна."

Сена Неделкова с. Екшису

Песните се собрани и објавени во 1967 година

Од Македонскиот фолклор

— „Карај ме, мајко, учи ме 
која невеста да земам? 
Гркина дава придава триста 
дуќани на Стамбол,
Влаинка ми дава и придава
триста гемии по море, 
Македонка дава придава 
триста чивта биволи"

— „Карам те, синко, учам те:
дуќани оган ги горит,
гемиите вода ги дави,
земи си бела Македонка,
прегни си чифтот биволи,
изорај рамни погони
посеј си бела пченица".

Костадина Запаренкова
с. Прекопана , егејскиот дел од Македонија.
Македонска народна песна објавена во 1967 година

Русалии

Според фолклористите, русалиите биле воена единица или гарда, која била испратена во Ерусалим на аџилак уште во паганско време, но со многу елементи од христијанството, преку симболиката прикажана во вкрстување на калечките (сабјите), начинот на облекување на двете црвени шамии и шарата на калчуните (чорапите). Специфичноста во играта и орото на русалиите е тоа што настапуваат со сабји, а единствено балтаџијата во десната рака носи балтија (секира). Русалиските дружини или чети бројат десет, дваесет или триесет двојки. Се движат по двајца, а се како едно тело, две нозе, две раце. Хиерархијата и дисциплината се на највисоко ниво. Мисијата на русалиите е со своите чети да одат по населените места, од куќа во куќа и да ги бркаат злите сили.

Русалиска дружина од село Турново 1932 година

Русалиска дружина од село Турново 1932 година

Русалиска дружина од село Секерник 1929  година

                                       Русалиска дружина од село Секерник 1929  година

Русалиска дружина од 1929  година

                 Русалиска дружина од село Сушица  снимена на 13 01 1934 во Струмица. Фото Милан Аптекарот.

                         Русалиска дружина од село Иловица  во Малешево во 1930  година

 Русалиска дружина од Струмица снимена во 1930  година во дворот на католичката црква.

                                                                    Балтаџијата

 

                                            Русалиска дружина од село Секерник

                                              Русалиска дружина од село Секерник

                                              Русалиска дружина од село Секерник

                                           Русалиска дружина од село Секерник
Од книгата на Киро Козаров - „Русалии„

Новооткриени слики и документ за Петар Драганов

Петар Данилович Драганов е руски славист и филолог.Роден на 1-ви Фебруари 1857 год. во Комрат, тогашна Русија (денес Молдавија).Она што е интересно е тоа што Драганов по националност бил Бугарин од Бесарабија.А она што е најинтересно е што еден човек кој по националност е Бугарин, ќе и зададе историски голем удар на бугарската пропаганда во Македонија.

Драганов завршил историја и филологија на универзитетот во Санкт Петербург.

По покана од Бугарската Егзархија, заради ширење на бугарска пропаганда меѓу учениците Македонци кои учеле во Солун, од 1885-та до 1887-ма работи како професор во Солунската машка гимназија.

Драганов доаѓа во Солун како приврзаник на бугарскиот став за македонскиот како дел од бугарскиот национален идентитет, односно пред да дојде во Македонија мислел дека Македонците се Бугари.

Но после обемните етнографски истражувања кои ќе ги направи во Македонија, Драганов ќе изгради сопствен став за етничкото потекло и културниот идентитет на Македонците.

Според Драганов, Македонија е посебна етнографска целина на Балканот и македонските говори се дел од посебен македонски јазик.

Поради ваквите негови ставови кои биле во директен судир со големобугарската пропаганда на неговите ментори, Бугарите го враќаат Драганов дома.

Откако ќе се врати во родната земја, Петар Данилович Драганов преку бројни написи и предавања ќе ги постави темелите на македонистиката во Русија.

Петар Данилович Драганов како студент во Харков во 1881 година

Петар Данилович Драганов во службената  униформа како директор , снимен во Кишинев околу 1912 - 1914 година

 Петар Данилович Драганов снимен во Комрат на крајот на 1920 или почњтокот на 1921 година

 Насловната страница на првата книга од тритомниот зборник македонски народни песни собрани од  Петар Данилович Драганов во Македонија во 1885 - 1887 година

 Петар Данилович Драганов снимен во Компрат по Првата светска војна

 Петар Данилович Драганов снимен во Комрат една година пред смртта ( 1927 година )

 Петар Данилович Драганов дел од славистичката група на Петербуршкиот универзитет во 1884 година

За проучувањето на современа Македонија во етнографски, статистички и дијалектолошки поглед

(Соопштение на П.Драганов во етн. одд. на Руското императорско геофграфско друштво)

http://www.scribd.com/fullscreen/50745166?access_key=key-165icc5hxlngux0aanu2
Текстот преведен на македонски јазик.

Објавено од Андонов Благочје