Францускиот барон Франсоа де Тот, кој работел во Цариград во 18 век (конкретно од 1768 до 1775 година) како главен изведувач на градбите на важни објекти каде имал ангажирано поголем број работници Македонци.
Превод на страните од англиски на македонски јазик.
154
Мојот прв напор беше да ја расчистам земјата, со цел да ја израмнам и да извадам материјал од неа за ѕидањето на тврдините. Ова можеше да се направи само со употреба на барут заради квалитетот на карпите во кои се состоеше слој од порфир. Собрав заедно и ги ставив во куќички блиску до работилиштето, околу 1500 МАКЕДОНЦИ, кои се Авернантите* на Турција.
Артилериското училиште, леарницата и новите тврдини ме тераа заради нивната оддалеченост едни од други да патувам 6 лиги (1 лига = околу 4.8 километри)секој ден. Големиот Господин нареди Бостанџи-Бачи да ме снабдува со морнари од Сарајот, коишто требаше да се плаќаат вонредно од државната каса, и од тој момент
* Аувернанти - Жители на Ауверн, надалеку познати по нивната вредност, штедливост и посветеност во работата на мануаелните професии--тие се доставувачи, калајџии, оџачари во Париз; Шкотите и Ирците накратко во Лондон што се одлични војници.
-------
155
момент мојот брод беше ставен во арсеналот на фелуката(брз медитерански брод) на Големиот Господин.
Првите напори во новата леарница беа насочени кон конструирање на артилерија зашто таа им недостасуваше на Турците и со која требаше да се користат новите единици. Големиот Везир, во сите негови писма од армијата ги бараше и Големиот Господин ме задолжи да припремам педесет четврт-фунти со нивните кочии да ги придружуваат тристате Сурачи што се дисциплинираа во училиштето. Изработката на кочиите ми ја зголеми работата и затоа работата на замоците се пролонгира со зголемена активност за да се задоволи нетрпеливоста на Големиот Господин кој бараше да се завршат подолните батерии и снабдат со артилерија. Порамнувањето на карпите не снабди со камења, но масата на порфир што ја содржеа им одолеваше и на најдобрите и најостри алатки и ги правеше многу тешки за сечење. Но неуморните напори на МАКЕДОНЦИТЕ ги надминуваа сите потешкотии.
-------
156
Без оглед на барањата на Големиот Господин, јас одредив ден за одмор на работниците и им дозволив да одат секоја недела малку да се пренасочат во соседното село. Тие коишто работеа на замокот на Европа имаа исто дозвола да се забавуваат кај Фанараки*. Дваесет и двајца Македонци, секој со својата пушка на рамениците отидоа таму, се сместија во една меана и заедно пееја песни за победите на АЛЕКСАНДАР. Во меѓувреме, еден поголем едреник, натоварен со ствари за Варна и задоцнет заради спротивните ветришта се укотви заштитено под една карпа пред селото. Деведесет Турски војници кои беа на едреникот се истоварија, кога еден од моите работници ги напуштил своите придружници да земе воздух му пришол на брегот, каде ги нашол Турците, наоружени до заби. Еден од нив, дрзок заради бројот на неговата придружба му пришол на Македонецот и му удрил силна шлаканица на увото.
* Село ситуирано во Европа (Европскиот дел на Истамбул), на делот на р'тот каде почнува устието на каналот, и што е насловено по една ламба што е поставена таму.
Мојот прв напор беше да ја расчистам земјата, со цел да ја израмнам и да извадам материјал од неа за ѕидањето на тврдините. Ова можеше да се направи само со употреба на барут заради квалитетот на карпите во кои се состоеше слој од порфир. Собрав заедно и ги ставив во куќички блиску до работилиштето, околу 1500 МАКЕДОНЦИ, кои се Авернантите* на Турција.
Артилериското училиште, леарницата и новите тврдини ме тераа заради нивната оддалеченост едни од други да патувам 6 лиги (1 лига = околу 4.8 километри)секој ден. Големиот Господин нареди Бостанџи-Бачи да ме снабдува со морнари од Сарајот, коишто требаше да се плаќаат вонредно од државната каса, и од тој момент
* Аувернанти - Жители на Ауверн, надалеку познати по нивната вредност, штедливост и посветеност во работата на мануаелните професии--тие се доставувачи, калајџии, оџачари во Париз; Шкотите и Ирците накратко во Лондон што се одлични војници.
-------
155
момент мојот брод беше ставен во арсеналот на фелуката(брз медитерански брод) на Големиот Господин.
Првите напори во новата леарница беа насочени кон конструирање на артилерија зашто таа им недостасуваше на Турците и со која требаше да се користат новите единици. Големиот Везир, во сите негови писма од армијата ги бараше и Големиот Господин ме задолжи да припремам педесет четврт-фунти со нивните кочии да ги придружуваат тристате Сурачи што се дисциплинираа во училиштето. Изработката на кочиите ми ја зголеми работата и затоа работата на замоците се пролонгира со зголемена активност за да се задоволи нетрпеливоста на Големиот Господин кој бараше да се завршат подолните батерии и снабдат со артилерија. Порамнувањето на карпите не снабди со камења, но масата на порфир што ја содржеа им одолеваше и на најдобрите и најостри алатки и ги правеше многу тешки за сечење. Но неуморните напори на МАКЕДОНЦИТЕ ги надминуваа сите потешкотии.
-------
156
Без оглед на барањата на Големиот Господин, јас одредив ден за одмор на работниците и им дозволив да одат секоја недела малку да се пренасочат во соседното село. Тие коишто работеа на замокот на Европа имаа исто дозвола да се забавуваат кај Фанараки*. Дваесет и двајца Македонци, секој со својата пушка на рамениците отидоа таму, се сместија во една меана и заедно пееја песни за победите на АЛЕКСАНДАР. Во меѓувреме, еден поголем едреник, натоварен со ствари за Варна и задоцнет заради спротивните ветришта се укотви заштитено под една карпа пред селото. Деведесет Турски војници кои беа на едреникот се истоварија, кога еден од моите работници ги напуштил своите придружници да земе воздух му пришол на брегот, каде ги нашол Турците, наоружени до заби. Еден од нив, дрзок заради бројот на неговата придружба му пришол на Македонецот и му удрил силна шлаканица на увото.
* Село ситуирано во Европа (Европскиот дел на Истамбул), на делот на р'тот каде почнува устието на каналот, и што е насловено по една ламба што е поставена таму.
157
увото. Бидејќи немал оружје да се одмазди за нападот, и бидејќи слабо го знаел Турскиот јазик, му дал знак на шампионот да почека додека не се врати. Го напуштил и директно се вратил во меаната, без да им рече ниту збор за тоа на своите придружници, ја зал својата мускета(пушка) и без да го приметат се вратил на брегот кајшто сеуште биле Турците; го пронашол својот противник и покажувајќи на образот му направил знак да го повтори ударот. Турчинот имал пиштол во раката и пукнал накај него, близу до градите но го промашил Македонецот којшто веднаш му набил(испукал) се во стомакот, и загинал од пукањето на осумдесетината мускети(пушки) кон него од другите Турци. Галамата го свртела вниманието на останатите дваесет и еден МАКЕДОНЕЦ; коишто виделе дека едниот од нивните придружници недостасува; тие го земале своето оружје, летнале кон брегот, го виделе својот пријател испружен пред Турчинот и без прашања ги нападнале нивните непријатели, по што деветмина (од Турците) загинале на лице место, и ги потерале останатите кон морето во таков наплив, што дел од нив пливале и другите во нивните кајчиња, овие
---------
158
овие луѓе се добрале до својот едреник, го исекле јажето и избегале кон морето. Оваа авантура беше мошне сериозна за мене, за да не ги дознаам сите неопходни информации. Двајца МАКЕДОНЦИ, решиле да ме почекаат, ми раскажаа што се случило; и за да го претекнам она што секако ќе дојдеше до Везирот јас веднаш појдов до куќата на Премиерот, кадешто јас станав тужителот за навредите кон работниците кај тврдините. --Везирот откако ме ислуша, студено рече , "Добро, нека не зборуваме веќе за ова." Не знаејќи дека е тој веќе запознаен со тоа што се случи, јас ова го сметав за незадоволителен одговор кон мојата жалба и инсистирав за надомест на штетата. Министерот којшто беше приморан да се дообјасни ми рече отсечно, "Што сакаш--Зарем девет Мухамедани што лежат мртви на местото не се доволен број жртви да се искупи смртта на еден неверник(христијанин)?" Јас на ова го смекнав тонот, но му нагласив дека е апсолутно потребно со најригорозни мерки и наредби да се обезбеди мирот на работниците--"Тоа е доволно добро."
--------
159
добро." додаде тој, смеејќи се:--"Па ти со твоите 1500 МАКЕДОНЦИ можеш да ја освоиш целата земја:--Твоите сопствени сили за сигурност се подобри од било кои што јас би можел да ти ги дадам." Го знаев ова добро исто како и самиот Везир, и бидејќи мојата единствена цел беше да добијам неказнување на моите луѓе, се повлеков, задоволен од успехот на моите преговори и сосема мирно почитувајќи ги последиците од настанот без оглед на заканите од страна на Јаничарите, за кои ниеден од нив немаше смелост да ги оствари.
увото. Бидејќи немал оружје да се одмазди за нападот, и бидејќи слабо го знаел Турскиот јазик, му дал знак на шампионот да почека додека не се врати. Го напуштил и директно се вратил во меаната, без да им рече ниту збор за тоа на своите придружници, ја зал својата мускета(пушка) и без да го приметат се вратил на брегот кајшто сеуште биле Турците; го пронашол својот противник и покажувајќи на образот му направил знак да го повтори ударот. Турчинот имал пиштол во раката и пукнал накај него, близу до градите но го промашил Македонецот којшто веднаш му набил(испукал) се во стомакот, и загинал од пукањето на осумдесетината мускети(пушки) кон него од другите Турци. Галамата го свртела вниманието на останатите дваесет и еден МАКЕДОНЕЦ; коишто виделе дека едниот од нивните придружници недостасува; тие го земале своето оружје, летнале кон брегот, го виделе својот пријател испружен пред Турчинот и без прашања ги нападнале нивните непријатели, по што деветмина (од Турците) загинале на лице место, и ги потерале останатите кон морето во таков наплив, што дел од нив пливале и другите во нивните кајчиња, овие
---------
158
овие луѓе се добрале до својот едреник, го исекле јажето и избегале кон морето. Оваа авантура беше мошне сериозна за мене, за да не ги дознаам сите неопходни информации. Двајца МАКЕДОНЦИ, решиле да ме почекаат, ми раскажаа што се случило; и за да го претекнам она што секако ќе дојдеше до Везирот јас веднаш појдов до куќата на Премиерот, кадешто јас станав тужителот за навредите кон работниците кај тврдините. --Везирот откако ме ислуша, студено рече , "Добро, нека не зборуваме веќе за ова." Не знаејќи дека е тој веќе запознаен со тоа што се случи, јас ова го сметав за незадоволителен одговор кон мојата жалба и инсистирав за надомест на штетата. Министерот којшто беше приморан да се дообјасни ми рече отсечно, "Што сакаш--Зарем девет Мухамедани што лежат мртви на местото не се доволен број жртви да се искупи смртта на еден неверник(христијанин)?" Јас на ова го смекнав тонот, но му нагласив дека е апсолутно потребно со најригорозни мерки и наредби да се обезбеди мирот на работниците--"Тоа е доволно добро."
--------
159
добро." додаде тој, смеејќи се:--"Па ти со твоите 1500 МАКЕДОНЦИ можеш да ја освоиш целата земја:--Твоите сопствени сили за сигурност се подобри од било кои што јас би можел да ти ги дадам." Го знаев ова добро исто како и самиот Везир, и бидејќи мојата единствена цел беше да добијам неказнување на моите луѓе, се повлеков, задоволен од успехот на моите преговори и сосема мирно почитувајќи ги последиците од настанот без оглед на заканите од страна на Јаничарите, за кои ниеден од нив немаше смелост да ги оствари.
François Baron de Tott
François Baron de Tott (Hungarian: Báró Tóth Ferenc) (August 17, 1733, Chamigny, France - September 24, 1793, Hungary) was an aristocrat and a French military officer of Hungarian origin. Born on August 17, 1733 in Chamigny, a village in northern France, the descendant of a Hungarian nobleman, who had emigrated to the Ottoman Empire and then moved on to France with the cavalry of Count Miklós Bercsényi, and was later raised to the rank of baron.
As a youngster, François joined the regiment his father was serving in, and in 1754 was promoted to the rank of Lieutenant. In 1755 he travelled to Istanbul, the capital city of the Ottoman Empire, as the secretary of his uncle Charles Gravier, comte de Vergennes, who had been appointed ambassador. His main duty was to learn the Turkish language, to investigate the situation in the Ottoman Empire and to gather information about the Crimean Khanate.
He returned to Paris in 1763, and was sent to Switzerland in 1766 by the French government. In 1767, he was appointed consul in Crimea in order to learn about the country and incite the Crimean Tatars to rebel against the Imperial Russia. François de Tott played a major role during the Russo-Turkish War (1768–1774). Leaving Crimea for a while, he was commissioned by the Ottoman government with the task of defending the Dardanelles against the Russian fleet.
Following in the footprints of Claude Alexandre de Bonneval, known as Humbaracı Ahmed Pasha, François de Tott was involved in the reform efforts for the Ottoman military. He succeeded in having a new foundry built to make howitzers, and was instrumental in the creation of mobile artillery units. He built fortifications on the Bosphorus and started a naval science course that laid the foundation stone for the later naval school.
He travelled across the Ottoman Empire, visiting coastal cities around the Mediterranean Sea, mainly Alexandria, Aleppo, Smyrna, Salonika and Tunis. He also prospected the area for the construction of a canal in Suez.
François Baron de Tott's Memoirs were published in four volumes.[1] He returned to Hungary from Switzerland, where he had moved after the French Revolution. He died on September 24, 1793 in Hungary.
Tott (Baron Ferenc de), Memoires du Baron de Tott Sur les Turcs et les Tartares, Amsterdam, 1784 and 1785, 203 pp., 220 pp., 180 pp. and 152 pp.[2] and Paris 1785 in two Volumes, 273 pp., 264 pp.
Deherain (Henri), La mission du baron de Tott et de Pierre Ruffin auprès du khan de Crimée, Revue de l'histoire des colonies françaises, 1923, 1-32 (French)
Farnaud (Christophe), Culture et politique: la mission secrète du baron de Tott au Levant, mémoire de maîtrise, université de Paris-IV, 1988 (French)
Font-Reaulx (Anne de), Présence française dans l'Empire ottoman au XVIIIe siècle: le baron de Tott (1733-1793), in Position des thèses de l'Ecole des Chartes, 1964, 65-69 (French)
Laulan (Robert), Un artilleur français improvisé à Constantinople au XVIIIe siècle, le baron de Tott, Revue de l'artillerie, 1932, CX, 343-363, 392-411 et 460-481 (French)
Peyssonnel (Claude Charles de), Lettres de M. de Peyssonnel, ancien consul à Smyrne, contenant quelques observations relatives aux mémoires qui ont paru sous le nom de Baron de Tott, Amsterdam, 1785 (French)
Saman (Edouard), François de Tott, diplomate et baron de Louis XVI, Marseille, 118, 1979, 84-95 (French)
Vissière (I.): " Les Turcs du baron de Tott ", in La Méditerranée au XVIIIe siècle, CAER, Université de Provence, 1987, 251-272 (French)
François Baron de Tott (Hungarian: Báró Tóth Ferenc) (August 17, 1733, Chamigny, France - September 24, 1793, Hungary) was an aristocrat and a French military officer of Hungarian origin. Born on August 17, 1733 in Chamigny, a village in northern France, the descendant of a Hungarian nobleman, who had emigrated to the Ottoman Empire and then moved on to France with the cavalry of Count Miklós Bercsényi, and was later raised to the rank of baron.
As a youngster, François joined the regiment his father was serving in, and in 1754 was promoted to the rank of Lieutenant. In 1755 he travelled to Istanbul, the capital city of the Ottoman Empire, as the secretary of his uncle Charles Gravier, comte de Vergennes, who had been appointed ambassador. His main duty was to learn the Turkish language, to investigate the situation in the Ottoman Empire and to gather information about the Crimean Khanate.
He returned to Paris in 1763, and was sent to Switzerland in 1766 by the French government. In 1767, he was appointed consul in Crimea in order to learn about the country and incite the Crimean Tatars to rebel against the Imperial Russia. François de Tott played a major role during the Russo-Turkish War (1768–1774). Leaving Crimea for a while, he was commissioned by the Ottoman government with the task of defending the Dardanelles against the Russian fleet.
Following in the footprints of Claude Alexandre de Bonneval, known as Humbaracı Ahmed Pasha, François de Tott was involved in the reform efforts for the Ottoman military. He succeeded in having a new foundry built to make howitzers, and was instrumental in the creation of mobile artillery units. He built fortifications on the Bosphorus and started a naval science course that laid the foundation stone for the later naval school.
He travelled across the Ottoman Empire, visiting coastal cities around the Mediterranean Sea, mainly Alexandria, Aleppo, Smyrna, Salonika and Tunis. He also prospected the area for the construction of a canal in Suez.
François Baron de Tott's Memoirs were published in four volumes.[1] He returned to Hungary from Switzerland, where he had moved after the French Revolution. He died on September 24, 1793 in Hungary.
Tott (Baron Ferenc de), Memoires du Baron de Tott Sur les Turcs et les Tartares, Amsterdam, 1784 and 1785, 203 pp., 220 pp., 180 pp. and 152 pp.[2] and Paris 1785 in two Volumes, 273 pp., 264 pp.
Deherain (Henri), La mission du baron de Tott et de Pierre Ruffin auprès du khan de Crimée, Revue de l'histoire des colonies françaises, 1923, 1-32 (French)
Farnaud (Christophe), Culture et politique: la mission secrète du baron de Tott au Levant, mémoire de maîtrise, université de Paris-IV, 1988 (French)
Font-Reaulx (Anne de), Présence française dans l'Empire ottoman au XVIIIe siècle: le baron de Tott (1733-1793), in Position des thèses de l'Ecole des Chartes, 1964, 65-69 (French)
Laulan (Robert), Un artilleur français improvisé à Constantinople au XVIIIe siècle, le baron de Tott, Revue de l'artillerie, 1932, CX, 343-363, 392-411 et 460-481 (French)
Peyssonnel (Claude Charles de), Lettres de M. de Peyssonnel, ancien consul à Smyrne, contenant quelques observations relatives aux mémoires qui ont paru sous le nom de Baron de Tott, Amsterdam, 1785 (French)
Saman (Edouard), François de Tott, diplomate et baron de Louis XVI, Marseille, 118, 1979, 84-95 (French)
Vissière (I.): " Les Turcs du baron de Tott ", in La Méditerranée au XVIIIe siècle, CAER, Université de Provence, 1987, 251-272 (French)
